پراکنش قارچ polymyxa betae ناقل ویروس ریشه گنایی چغندرقند در استان های اصفهان،

پراکنش قارچ polymyxa betae ناقل ویروس ریشه گنایی چغندرقند در استان های اصفهان، آذربایجان غربی و خراسان رضوی     صادق جلالی1 * ، حمید افضلی2، عباسعلی روانلو3، هادی کریمی پورفرد1، ناصر بیک زاده2 و حسن الماسی1   1- بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان   2- بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان   3- بخش تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی     تاریخ دریافت: 26/3/87 تاریخ پذیرش:3/8/88   چکیده   قارچ polymyxa betae ناقل ویروس عامل بیماری ریشه گنایی چغندرقند ( beet rhizomania ) می باشد. این قارچ خاکزی بصورت انگل اجباری روی ریشه های چغندرقند و دیگر گیاهان خانواده chenopodiaceae زندگی می کند و با تولید اسپورهای مقاوم (cystosori) قادر است سالها در خاک بصورت غیر فعال باقی مانده و به راحتی توسط خاک ، اندام آلوده گیاهی و ماشین آلات کشاورزی انتقال یابد. نظر به اهمیت این بیماری در زراعت چغندرقند، مطالعاتی روی پراکندگی قارچ ناقل طی سال های 82-1381 در استان اصفهان، خراسان و آذربایجان غربی انجام شد . نمونه های خاک جمع آوری شده از مزارع چغندرقند با حجم مساوی از ماسه استریل مخلوط و بذر چغندرقند رقم حساس cv-p22 در آنها کشت شد. هشت هفته بعد، برای تعیین میزان آلودگی بوته ها به قارچ p. betae ، ریشه های چغندرقند پس از شستشو در آب روان، در محلول اسید فوشین در لاکتوفنل رنگ آمیزی و توسط میکروسکوپ نوری مطالعه شد. نتایج بررسی 289 نمونه خاک مزارع چغندرقند اصفهان نشان داد که بیشترین آلودگی مربوط به قلعه اسلام آباد با 7/45 درصد نمونه آلوده بود. همچنین از تعداد 352 نمونه خاک مزارع چغندرقند آذربایجان غربی تعداد 79 نمونه آلوده به قارچ بود. حداکثر آلودگی در منطقه چغندرکاری، قره ضیاءالدین با 8/31 درصد تعیین شد. با نمونه برداری از 23 منطقه در استان خراسان مشخص گردید که آلودگی قارچ p. betae در نواحی شمالی شدیدتر است. در مناطق چناران، تربت جام، شیروان، قوچان، فریمان و سبزوار بیش از 50 درصد نمونه ها ، آلودگی به قارچ را نشان دادند. مشاهدات میکروسکوپی نشان دهنده پتانسیل بالای این قارچ در آلوده نمودن ریشه های ظریف چغندرقند در گلخانه بود به طوریکه میزان اسپور مقاوم در هر گرم ریشه بیش از 480 عدد شمارش شد. با توجه به گسترش وسیع این قارچ در خاک های بررسی شده، انتشار ویروس عامل بیماری ریشه گنایی در کلیه مناطق چغندرکاری استان اصفهان، آذربایجان غربی و شمال استان خراسان رضوی اجتناب ناپذیر می باشد.   کلمات کلیدی: polymyxa betae ، ریشه گنایی چغندر قند، مناطق آلوده و غیر آلوده     * نویسنده مسئول: email: [email protected]   تحقیق حاضر برگرفته از طرح تحقیقاتی : بررسی پراکندگی قارچ polymyxa betae ناقل بیماری ویروسی ریشه ریشی در خاک مزارع چغندرقند به شماره 024-81-03-79-11-100 موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی می باشد